სტატიის წერის კულტურა

ყველაფერს აქვს თავისი წესი და კულტურა. ყველაფერს აქვს თავისი ეტიკეტი, რომელსაც დაცვა და შესრულება ჭირდება. სტატია, ერთ-ერთი მათგანია.

აუცილებელი ცნობები სტატიის შესახებ :

- სტატია არ შეიძლება იყოს ორ ან სამ ხაზიანი. იმისთვის, რომ ნამუშევარს სტატია დაერქვას, აუცილებელია გამოყენებული იყოს მინიმუმ ასი სიტყვა.

- სტატიაში აუცილებელია დაცული იყოს გრამატიკის ყველა წესი ! (მორფოლოგია, პუნქტუაცია, სინტაქსი. )

- სტატიაში დაუშვებელია ტავტოლოგია !

- სტატია შეიძლება იყოს წერილი, ესე ან გადმოთარგმნილი.

- წერილისა და ესეს ტიპის სტატიას ჭირდება შესავალი, არგუმენტი და დასკვნა.

შესავალი - სტატიის შესავალში, ავტორი სვამს საკითხს და მიზეზს, რომელზეც მოგვიანებით უნდა ისაუბროს. შესავალი ნაწილი უნდა შედგებოდეს არანაკლებ 30 სიტყვისა და არაუმეტეს 60 სიტყვისა.

არგუმენტი - არგუმენტი შესავალის მომდევნო ნაწილია. არგუმენტაციის დროს ავტორი ვალდებულია ახსნას, თუ რატომ სვამს კონკრეტულ საკითხს და დაგვიმტკიცოს მის მიერ არჩეული თემატიკის სისწორე. არგუმენტაციისას ავტორი განიხილავს მხოლოდ კონკრეტულ შემთხვევებს. დაუშვებელია ფუჭი მრავალსიტყვაობა, რადგან მას არ აქვს უფლება აცდეს თემატიკას. არგუმენტაცია უნდა შედგებოდეს არანაკლებ 60 სიტყვისა.

დასკვნა - დასკვნით ნაწილში ავტორი ვალდებულია შეაჯამოს მის მიერ წარმოთქმული მოსაზრებები და საბოლოოდ დაუსვას წერტილი წამოჭრილ საკითხს. დასკვნა უნდა შედგებოდეს არანაკლებ 40 სიტყვისა.

მაგალითი 1

მაგალითი 2

- გადმოთარგმნილი სტატია უნდა იყოს უცხოური ვერსიის აბსოლუტური სიზუსტით დაწერილი, ლიტერატურულად კორექტირებული და გრამატიკულად გამართული.

მაგალითი

მცირე ექსკურსი გრამატიკაში

როგორც უკვე მოგახსენეთ, გრამატიკა სტატიის განუყოფელი ნაწილია. სტატიის ავტორებმა აუცილებლად უნდა იცოდნენ გრამატიკის უმნისვნელოვანესი ნაწილები. მწერალს თავისუფლად უნდა შეეძლოს აზრის გამართულად ჩამოყალიბება, უნდა ჰქონდეს ლექსიკური მარაგი, რათა არ დაუშვას ტავტოლოგია. გთავაზობთ მცირე, მაგრამ ამომწურავ განმარტებებს.

1) მორფოლოგია - მორფოლოგია იკვლევს სიტყვების ფორმათა ცვალებადობას და ამ ფორმაცვალებადობასთან დაკავშირებულ სიტყვის შინაარსის ცვლას. გთავაზობოთ მორფოლოგიის სახეებს :

- მეტყველების ნაწილები - ქართულ ენაში 10 მეტყველების ნაწილია

1. არსებითი სახელი: კაცი, სახლი, ოცნება, დავითი, რიონი...
2. ზედსართავი სახელი: დიდი, პატარა, ქუდიანი, უქუდო...
3. რიცხვითი სახელი: ერთი, ათი, მილიონი, მეცხრე, მესამედი...
4. ნაცვალსახელი: მე, შენ, იგი, ვინ, რამე, ყველა, თითოეული...
5. ზმნა: წერს, ხატავს, დგას, დაფრინავს...
6. ზმნიზედა: გუშინ, ხვალ, აქ, ასე...
7. თანდებული: მიერ, გამო, შესახებ...
8. კავშირი: და, თუ, მაგრამ, ხოლო...
9. ნაწილაკი: არა, ვერა, ჰო, დიახ...
10. შორისდებული: ეჰ! ვაი! ყოჩაღ!..

- ზ მ ნ ა

ზმნა არის მეტყველების ნაწილი, რომელიც გამოხატავს კონსტრუქციაში სუბიექტად წარმოდგენილი პირის მოქმედებას (აკეთებს, კეთდება...) ან მდგომარეობას (დგას, წუხს...).

მაგ : რუნი ფეხბურთს თამაშობს ! - ამ წინადადებაში ზმნა არის - თამაშობს - (რას შვრება?)

- ბრუნება

სახელთა ფორმაცვალებას, ანუ მიმოხრას ბრუნვათა მიხედვით ბრუნება ეწოდება. ქართულ ენაში ბრუნვათა რაოდენობა შვიდია. თითოეულ ბრუნვას თავისი ბრუნვის ნიშანი გააჩნია. (სახელობითი - ი, მოთხრობითი - მა, მიცემითი - ს, ნათესაობითი - ის, მოქმედებითი - ით, ვითარებითი- ად, წოდებითი - ო) ამის ცოდნა დაგეხმარებათ წერის დროს სწორად ააწყოთ წინადადების კონსტრუქცია. მაგალითად :



არსებობს ფუძეთანხმოვნიანი და ფუძეხმოვნიანი სახელები. ფუძეთნხმოვნიანი სახელები უკუმშველი ან კუმშვადია, ხოლო ფუძეხმოვნიანი უკვეცელი, კვეცადი ან კუმშვად-კვეცადი. მაგ:

- ნაცვალსახელი

ნაცვალსახელი საუკეთესო საშუალებაა ტავტოლოგიის თავიდან ასაცილებლად, როცა საუბარი არსებით სახელზე მიდმინარეობას. ნაცვალსახელები გამოიყოფა რამდენიმე ჯგუფებად :

1) პირისა: მე შენ, ის (იგი); ჩვენ, თქვენ, ისინი.
2) ჩვენებითი: ეს, ეგ, ის (იგი); ასეთი, ამნაირი, ამისთანა, ამდენი...
3) კუთვნილებითი: ჩემი, შენი, მისი, ჩვენი, თქვენი, მათი, თავისი...
4) კითხვითი: ვინ? რა? რომელი? როგორი? რანაირი? რამდენი? სადაური?..
5) კითხვით-კუთვნილებითი: ვისი? რისა?
6) მიმართებითი: ვინც, რაც, რომელიც, როგორიც, რანაირიც, რამდენიც...
7) უარყოფითი: არავინ, ვერავინ, ნურავინ, თითოეული, ყველა...
8) განსაზღვრებითი: თვით, თვითონ, თითოეული, ყველა...
9) განუსაზღვრელობითი: ვიღაც, რაღაც, რომელიღაც; ვინმე, რამე, რომელიმე, რამდენიმე...

2) პუნქტუაცია ეს მნიშვნელოვანია !

პუნქტუაცია ენის უმნიშვნელოვანესი ნაწილია. სწორედ ის განსაზღვრავს წინადადების მართობულობას. პუნქტუაციის საშუალებით ჩვენ ვხვდებით, თუ როგორ, რა ინტონაციით უნდა გავიგოთ ესა თუ ის წინადადება. პუნქტუაცია გულისხმობს სასვენი ნიშნების არსებობას ენაში. მის გარეშე სტატიის დაწერა წარმოუდგენელია ! მე გასწავლით სად და როდის უნდა გამოიყენოთ ესა თუ ის სასვენი ნიშანი !

1) წერტილი (.) იწერება :

- თხრობითი წინადადების ბოლოს, როდესაც აზრი დასრულებულია. (მაგ: რუნიმ გოლი გაიტანა. გუნდმა მოიგო. )

- სიტყვის შემოკლების დასაფიქსირებლად. (მაგ: ე.წ. (ეგრეთ წოდებული) ; სხვ. (სხვა); ა.შ (ასე შემდეგ))

- ტექსტის სართულებად დაყოფის დროს. (მაგ : 1. ; 2. ; 3. ; )

წერტილი არ დაისმის სათაურის ბოლოს !

2) მძიმე (,) იწერება :

- რთული თანწყობილი ან რთული ქვეწყობილი წინადადებების შემადგენელ წინადადებებს შორის. (მაგ: გუნდმა კარგად ითამაშა, თამაში მოვიგეთ ან რუნი, რომელმაც გოლი გაიტანა, გუნდში საუკეთესოა. )

- შერწყმული წინადადების ერთგვაროვან წევრებს შორის. (მაგ : მანჩესტერმა მუსრი გაავლო ტოტენჰემს, ევერტონს, სიტის, ჩელსის ან - 1999 წელი დიდებული იყო, გუნდმა ტრებლი მოიგო)

- მძიმეებით გამოიყოფა განკერძოებული სიტყვები და გამოთქმები (ჩართული, დანართი, მიმართვა, შორისდებული, მიგებით-უკუთქმითი ნაწილაკები). (მაგ : მომავალ წელს, სეზონის ბოლოს, მანჩესტერი ჩემპიონი გახდება ან - ეჰ, ჩემო მანჩესტერელებო, მომენატრა ძველი დრო.)

- სხვათა სიტყვისაგან ავტორისეული სიტყვების გამოსაყოფად. (მაგ: - წადი და თამაშს უყურე - მითხრა მამაჩემმა - ტვინი ნუ შემიჭამე.)

3) წერტილ-მძიმე (;) იწერება :

- წერტილ-მძიმე ორ წინადადებას ყოფს იმ შემთხვევაში, როდესაც ისინი სინტაქსურად დამოუკიდებელია, მაგრამ ერთმანეთთან მჭიდრო აზრობრივი კავშირი აქვთ. (მაგ: რაც მანჩესტერ მოგებული არ ქონდა, მოიგო; რაზეც მიღწეული არ ჰქონდა, მიაღწია; რაც საოცნებო ჰქონდა, აისრულა.)

- წერტილ-მძიმე დაისმის აგრეთვე რაიმე აზრობრივი პუნქტების ჩამოთვლის დროს. (მაგ: ჩელსისთან მატჩში გოლი გაიტანა ა)უელბექმა; ბ) ჩიჩარიტომ; გ) რუნიმ; დ)პერსიმ.)

4) კითხვის ნიშანი (?) იწერება :

- კითხვის ნიშანი ( ? ) დაისმის კითხვითი წინადადების ბოლოს: (მაგ: ვინ იყო საუკეთესო გუშინდელ მატჩში?)

5) ძახილის ნიშანი (!) დაისმის :

- ძახილის წინადადების ბოლოს. (მაგ: ერთი შეხედე! მსაჯების ბოდიალს!)

- მიმართვის ფორმების გამოყენების დროს. (მაგ: ძვირფასო ფანებო! შეკრებილო საზოგადოებავ! ჩემო მკითხველო!)

6) კითხვა-ძახილის ნიშანი (?!) დაისმის :

- კითხვა-ძახილის ნიშანი დაისმის კითხვა-ძახილის წინადადების მომდევნოდ. (მაგ: უეფა სულ გაგიჟდა! როდის მოვლენ აზრზე ნეტა?!)

7) მრავალწერტილი ( ... ) იწერება :

- დაუმთავრებელი აზრის, გაწყვეტილი წინადადების შემდეგ. (მაგ: რუნიმ დაარტყა და...)

- დაუსრულებელი ჩამონათვალის ბოლოს (მაგ: მოედანზე ადგილი ჰქონდა ჩხუბს,მსაჯთან კამათს,ფანების სტვენას...)

- თუ ციტატას ვამოკლებთ. (მაგ: "მე რომ მახინჯი დავბადებულიყავი...")

8) ორწერტილი ( : ) დაისმის :

- სხვათა სიტყვის გადმოცემის დროს – ავტორისეული სიტყვების შემდეგ. (მაგ: რუნიმ თქვა : )

- განმაზოგადებელი სიტყვის ან ფრაზის შემდეგ, როდესაც მას მოსდევს წევრების ჩამონათვალი. (მაგ: მანჩესტერს აქვს უდიდესი განძი : ფანები, ლეგენდები, ისტორია.)

9) დეფისი ( - ) გამოიყენება :

- ნაირფუძიანი ან გაორკეცებული რთული სიტყვების ხმარებისას (მაგ: ხუთ-ხუთი)

- სხვათა სიტყვის -მეთქი და -თქო ნაწილაკების დართვისას. (მაგ: ხომ გითხარი, მანჩესტერი მოიგებს-მეთქი!)

- თავსართ-ბოლოსართების დართვისას რიცხვით სახელებზე. (მაგ: მანჩესტერი მე-2 ადგილზე გადავიდა)

10) ფრჩხილები ( ) გამოიყენება :

- როცა გამოსაყოფია წინადადებაში ჩართული სიტყვა ან გამოთქმა ნათქვამის დასაზუსტებლად თუ განსამარტავად. (მაგ: რუნიმ თქვა, რომ ეს პროფესია (ფეხბურთელობა) მისთვის ყველაფერზე ძვირფასია.)

- ცალმხრივი ფრჩხილი გამოიყენება ჩამონათვალის დანომრვის დროს. (მაგ: ა);ბ);გ);დ))